GENÇ İLTER

ÇOCUKLARDA EMPATİ VE YARDIMSEVERLİK

12.02.2019
653
ÇOCUKLARDA EMPATİ VE YARDIMSEVERLİK
Reklam

Olağan hayatımıza devam ederken, zaman zaman, ailemizden olsun olmasın; çocukların bencilce ve sorumsuz davranışlar sergilediğine şahit olmuşuzdur. “Oyuncağını paylaşmak istememesi, istediğini elde edene kadar ağlaması ve kendini yerden yere atıp zarar vermesi, kendisinin neden olduğu bir hatayı kabullenmemesi ve yalan söylemesi” gibi sizlerin de şahit olduğu birçok davranış söz konusu. Doğdukları andan itibaren gözlem yapmaya başlayan çocukların, gelişim çağından kaynaklı olarak henüz 2-3 yaşında davranışları benmerkezci bir eğilim göstererek şekillenmeye başlar. Bu yaş aralığında çocukların aidiyet duyguları ve benmerkezci yapıları ön planda olduğundan; oyuncakların ve eşyaların paylaşımı konusunda ilkeler belirlenirken ne yapılması ve yapılmaması gerektiğine yönelik kurallar net olmalıdır. Örneğin zoraki yaptırımlardansa arkadaşının oyuncağı olmadığını ve oyuncağı arkadaşıyla paylaşmasını istediğinizi dile getirmeniz çok daha etkili olacaktır.
Çocukların akranları ile oynarken kimi zaman tartıştıklarını ve birbirlerine vurduklarını ve nadir de olsa çevresindekilere çeşitli cisimler fırlatıp şiddet eğilimli görünen davranışlar sergiledikleri gözlemlenmektedir. Fakat bu davranışlar esasında çocuğun şiddet yanlısı olduğundan değil, empati kuramadığından kaynaklanabilir. Bu tür davranışlar karşısında ebeveynin tavrı; örneğin arkadaşına vurduysa, “ Arkadaşının canını yaktın ve ona zarar verdin” şeklinde çekilen acıyı ve buna onun sebep olduğunu göstererek çocuğun empati kurması sağlanmalıdır.
Günümüzde babalar kadar annelerin de iş hayatında olduğunu, akşama kadar çalıştığını göz önüne aldığımızda anne babanın ev işlerinin yoğunlaştığı zamanlarda, çocuklarından yardım istediğinde, çocukların bin bir bahane ile yardım etmekten kaçındığına çoğu zaman şahit oluruz. Çocuğun gelişim çağında yardımsever davranışlara teşvik edilmesi ve onun bu davranışları kendi iç dünyasına bağlayan cümleler ile pekiştirilmesi önem arz etmektedir. Bu tür davranışlara yönlendirmenin en etkili yollarından birisi yaşına uygun görevler vermektir. Mutfakta ailesine sofrayı toplamakta yardım etmesi, çiçekleri sulaması veya evcil hayvan varsa onu beslemesi gibi görevler çocuğu başkalarını düşünmeye teşvik eder ve sorumluluk duygusunu güçlendirir.
Ebeveynlerin gözlenebilir ve net ahlaki değerleri vardır. Bunu sözleri ile değil davranışları ile gösterirler. Kendi duygu ve düşüncelerimizin farkında olup, çocukların ebeveynlerini örnek aldığının bilincinde olmamız gerekir. Bu bilincin dışında “ceza, ödül, suçlama, pazarlık” yöntemleri ile başarılı bir sonuç elde edilmesi mümkün değildir. Çocuklarda yardımseverlik ve empati için duygusal bir bileşen mevcuttur. Anne babalar, model olduklarının bilinci ile; çocuklarının güven, birey olma hali ve kişisel görüşler oluşturma gibi olumlu yetileri kazanmalarını sağlar.
Çocukların çoğu zaman birlikte yaşadıkları ortamdaki kişileri taklit ettiğini görmüşsünüzdür. Kendim bizzat çocuklarla çok içli dışlı ortamda yaşamasam da, tatilde küçük kardeşlerimin beni nasıl izlediklerini fark ediyorum. Kahvaltıdan sonra kitabımı açıp okuduğumda, kendilerine söylemediğim halde kitaplarını getiriyor ve okumaya başlıyorlar. Anneme mutfak işlerinde yardım ettiğimde adeta yarışmaya başlıyorlar. Oysa kendilerinden yardım talep edildiğinde, her biri işi diğerine yükler. Eminim sizlerin de benim gibi birçok yaşanmışlığı olmuştur.
Nitekim çocuklar, ebeveynlerini rol model aldıklarından; ebeveynlerin söylediklerinden çok yaptıklarını gözlemler ve çocukların davranışları buna göre şekillenir. Çocuklardan bir şeyi yapmalarını veya yapmamalarını talep ettiğimizde bunu öncelikle kendimiz yapmalı veya yapmamalıyız.
Mehmet Uğur AYKAÇ

Reklam
BİR YORUM YAZIN

Bu site, istenmeyenleri azaltmak için Akismet kullanıyor. Yorum verilerinizin nasıl işlendiği hakkında daha fazla bilgi edinin.

ZİYARETÇİ YORUMLARI - 0 YORUM

Henüz yorum yapılmamış.

GENÇ İLTER © Tüm Hakları Saklıdır. - 2021
Tüm haklarımız tarafımızca korunmaktadır. Bu siteden hiçbir yazı veya makale izinsiz kopyalanamaz çoğaltılamaz.