Ellerinizle Canavar Yaratmak: BOBO DOLL DENEYİ

Merhaba geçen yazımda sizlerle birlikte Bir Garip Patoloji: Wendigo Psikoz adlı yazımı paylaşmıştım. Bu yazımda ise size Albert Bandura’nın çarpıcı sosyal deneyi olan Bobo Doll Deneyi’nden bahsedeceğim. Albert Bandura 1925 Kanada doğumlu olup babasının eğitime verdiği önem sayesinde British Columbia Üniversitesi’ne gitmiş, Mühendislik okurken psikolojiye olan ilgisini fark etmiş ve psikoloji sınıfına geçerek kariyerine başlamıştır. Sosyal öğrenme kuramı şeklinde ortaya attığı düşünce ise çocukların doğduğu andan itibaren görsel ve taklit yoluyla diğer davranışları öğrenmesi ve şiddetinde bireyde bu şekilde sergilenmesi şeklinde olmuştur. Bobo Doll Deneyi, Bandura’nın ortaya atmış olduğu sosyal öğrenme kuramını test etmek amacıyla yapılmış bir deneydir. Deneye başlarken Bobo Doll adında hacıyatmaz gibi bir oyuncağa şiddet uygulayan yetişkinlerin videosu çocuklara izletilir. Video izletildikten sonra Bobo Doll ve çocuk bir odada yalnız kalacakları şekilde bırakılır. Bobo Doll ile yalnız kalan çocuklar kendilerine izletilen videoda yetişkinler Bobo Doll’e nasıl davranıyorsa aynı şekilde davranmaya başlar. Hem yeni şiddet biçimlerini öğrenmişlerdir hem de yetişkinlerle aynı saldırganlığı sergilerler. Bandura bu deneyinde çocukları 3 grup olarak ele alır. 1. Gruba bu davranışından dolayı hiçbir şekilde ceza? verilmez, 2. Gruba ise bu davranışlarından dolayı ceza verilir. 3. Grup ise deneyde kontrol grubu olarak yer alır. 2. Gruptaki çocuklar davranışlarından ceza aldıklarından bir daha bu tutumu sergilemezler. Bandura çocukların öğrendiği çoğu şeyin yeme, içme,konuşma gibi davranışların yanı sıra saldırganlık ve şiddetinde taklit ve gözlem yolu ile öğrendiğini ortaya koyan çarpıcı bir deneyde bulunmuştur. Bu deneyle çeşitli ödüller kazanan Bandura, psikoloji alanında yaptığı başarılı çalışmalarını Bobo Doll deneyini de eklemiştir. Her ne kadar korkunç bir deney olarak görünse de Bobo Doll deneyi, psikoloji bilimi açısından önemli bir deney olarak tarihe geçmiştir.
Eğer bu konu ilginizi çektiyse Youtube’dan; “Çocuklara Şiddeti Öğreten Bobo Doll Deneyi” adlı videoyu izleyebilirsiniz.
Okuduğunuz için teşekkür ederim.

Esma Nur Sevim