SEÇİM GÜVENLİĞİ

Malumunuzdur önümüzde Türkiye Cumhuriyeti tarihi için çok önemli bir seçim var ve bu seçimde oy kullanacak yaklaşık 3.5 milyon kadar yeni seçmen var. Seçimde herhangi bir partinin çıkaracağı milletvekili sayısı kadar, bu yapılacak seçimin güvenliği de bir hayli önem teşkil etmektedir. Eğer seçimden sonra galip gelen parti ve muhalefet partileri halkı bu seçimin güvenli olduğuna inandıramazlar ise kendi tabanlarına ve 80 milyonu aşan halka güven veremezler. İktidar partisi tüm Türkiye’yi kucaklayacağına kendine oy vermeyen seçmenleri inandıramaz. Muhalefet partisi ise kendi tabanına seçimi kazanmak için elinden gelen her şeyi yaptığına inandıramaz. Dolayısıyla seçimden sonra halkta güvensizlik ve huzursuzluk ortamı kaybolmaz aksine daha da derinleşir. Buna örnek olarak 16 Nisan 2017 tarihindeki referandum esnasında değiştirilen; mühürsüz oyların kabul edilmesi kararını çok rahatlıkla gösterebiliriz. Bu karardan dolayı referandumun üzerinden iki yıl geçmesine rağmen seçimin doğruluğu, gerçekliği ve güvenliğinin olup olmadığı muhalif partiler ve seçmenleri tarafından hala şaibeli bir durum olarak kabul edilmektedir.

Peki, oy kullanacak toplam 59.391.328 seçmen oyuna nasıl sahip çıkacaktır?

Sorularla seçim güvenliğini ve olması gerekenleri açıklamaya çalışalım.

• OY PUSULASI

Seçim sabahı oy verme işlemleri başlamadan oy pusulalarının sandık başkanı tarafından mühürlenmesi gerekir. Bu mühür o pusulanın kontrol edildiği ve herhangi bir usulsüzlüğün tespit edilmediği anlamına geliyor. Kullanacağımız pusulanın üstünde mühür basacağımız yerlerin herhangi bir mühür veya izle dolu olmaması gerekir. Ve tabii en önemlisi oy pusulasının anlaşılabilir olmasıdır. Oy pusulasının önemini tarihteki şu olayla anlayabiliriz;

2000 yılı ABD başkanlık seçimlerinde bütün dünyanın dikkatini çeken Florida Palm Beach seçim çevresi oy pusulası büyük karışıklıklara yol açarak seçimlerin güvenilirliği hakkında ciddi kuşkulara yol açmıştır. Bu oy pusulası bir oy pusulasının düzenlenmemesi gerektiğinin en tipik örneklerinden birisidir. Palm Beach bölgesinde 19.000 seçmenin Cumhuriyetçi aday Al GORE’e mi yoksa reformist aday Pat BUCHANAN’a mı oy vermiş olduğu ihtilafa yol açmış ve bu oylar daha sonra geçersiz sayılmıştır. Bu oyların geçersiz sayılması sonucunda da Amerikan başkanlık seçimini George W. BUSH kazanmıştır.

• OY KULLANMA SIRASINDA YAŞANILABİLECEK USULSÜZLÜKLER

Bu süreçte oluşabilecek en önemli usulsüzlük mükerrer oy kullanılmasıdır. Mükerrer Arapça kökenli bir kelimedir ve tekrar eden anlamına gelmektedir. Seçim literatüründe de bir insanın birden fazla oy kullanmasına denir. Seçim oy sayımı esnasında kullanılan oy sayısı ile sandıktan çıkan oy sayısına dikkat edilmesi, oy kullananların kullandığı kimliğin geçerli olması ve seçmenin oy kullandıktan sonra kendi isminin karşısına imza atması ile bu tip olayların önüne geçilebilir.

• OY SAYIMI

Oy verme işlemi bittikten sonra sandık sayımı esnasında her seçmen kendi oy kullandığı sandığın oy sayım işlemini izleyebilir ve hatta izlemesi gerekmektedir. Oylar sayılırken oyların geçersiz olduğuna karar verilmesi durumunda oyun neden geçersiz olduğunun açık bir şekilde tutanağa yazılması gerekmektedir. Müşahitler ve sandık görevlilerinin birbirlerinin göremeyeceği şekilde çetele tutması gerekiyor. Oy sayım sonucunda tutulan bu çetelelerde oluşabilecek herhangi bir tutarsızlık halinde ise itirazda bulunulabiliyor.

• OYLARIN SEÇİM KURULLARINA TAŞINMASI

Sandık başkanları okulda toplanır ve çuvallarla birlikte polis minibüsü ile ve polis korumasıyla il-ilçe seçim kurullarına giderler. Bu minibüsün yola çıktıktan itibaren durmadan ve hiçbir yere uğramadan seçim merkezine gitmesi gerekmektedir. Seçime giren partilerin müşahitlerinin bu aşamayı takip etmesinde herhangi bir yasal engel bulunmuyor.

• TUTANAKLARIN KONTROLÜ

Bu son işlem YSK’nın kontrolünde yapılmaktadır. Bu işlemde sehven veya kötü niyetli insanların oyları sisteme bilerek ve isteyerek yanlış girmesi kuvvetle muhtemel karşılaşılabilecek bir durumdur. Müşahit ve gözlemcilerin tuttukları ıslak imzalı tutanakların fotoğraflarını çekerek veya bir nüshasını alarak parti merkezlerine bildirmesi ve bu sonuçların YSK’nın açıkladığı sonuçlarla karşılaştırılması bunun önüne geçmek için yapılacak önemli bir hamledir. 24 Haziran 2018 seçimlerinde ise CHP ve İYİ Parti gibi muhalefet partileri YSK’nın sisteminin bir benzerini kurarak anında karşılaştırma yapıp sonuçlara direk ve hızlı bir şekilde itiraz etmeyi planlamaktadırlar.

LOKMAN CEYLAN