UZAY MADENCİLİĞİ

Son yıllarda yaşanılan bilimsel gelişmelerde adını çok duyduğumuz bir kavram olan uzay madenciliği, Dünya dışı gökcisimlerin mevcut madenlerinin araştırılması, bulunması, ve çıkarılmasıdır. Bu gökcisimleri; gezegenler,uydular ve özellikle asteroidler olabilir.
Dünya nüfusu, gelişen teknolojiyle beraber, artarak yer küre üzerinde ki baskısını da arttırmaktadır. İnsanoğlunun bu baskısıyla beraber Dünya kaynaklı bazı madenler yetersiz kalmış hatta tükenme aşamasına gelmiştir. Özellikle bu madenler Dünya’da az bulunan atom numaraları küçük elementlerdir. Dünya’nın günümüze kadar ki 4.54 milyar yıllık ömründe adeta cehennemi andıran zamanları yaşadı. Bu zaman dilimlerinde çekirdek tepkimeleriyle periyodik cetveldeki küçük atom numaralarına sahip elementler bir nebze daha büyük atom numarasına sahip elementlere(bkz. Güneş’teki tepkimeler) dönüştü. Dünya’da az bulunan atom numarası küçük elementler, sesimizi inceltmesiyle tanıdığımız helyum ve ayrıca hidrojen,lityum gibi periyodik tablonun başlarında bulunan elementlerdir.
Uzay madenciliği, hali hazırda gerçekleştirilmemiş olsa bile, bazı devletlerin yanı sıra özel firmaların bile üzerinde çalışma yaptığı bir duruma gelmiştir. Uzay madenciliğiyle ilgili yakın zamanda çalışmalarını duyduğumuz Japonya ve Çin, diğer gelişmiş ülkeler olan Amerika ve Avrupa Ülkelerine göre daha fazla yatırımlarda bulunmaktadır.
Bilindiği üzere Japonlar Hayabusa 2 adlı uzay aracını Ryugu asteroidine yolladı. Bu araç Ryugu asteroidinin haritalama işlemini tamamladıktan sonra üzerine monte edilmiş robotları örnek alması ve incelemesi için asteroid yüzeyine yolladı. Asteroid yüzeyine ilk robotu indiren Japonlarda insanlık tarihine geçmiş oldu. İndirilen robotların asteroidten aldığı örneklerle birlikte Hayabusa 2 aracı 2020 yılı içersinde Dünya yörüngesine girip örnekleri Dünya’ya bırakıcak.
Şekil 1.1 Hayabusa 2
Ryuga asteroidinde gerçekleştirilen bu projede Japonlar 146 milyon dolar harcadı. Bu rakam günümüzde İstanbul’da yapılan çoğu gökdelenlerin maliyetinden daha ucuz. Japonların araştırma sürecinde olduğu Ryuga asteroidinin barındırdığı madenlerin değerinin ise 82.7 milyar dolar olduğu düşünülmektedir.
Günümüzde uzay çalışmaları içersinde olan Çin’de geçtiğimiz günlerde Ay’ın karanlık yüzeyine (Dünyadan görünmeyen kısmı) yolladığı Çang’ı-4 aracıyla bir kez daha gündeme geldi. Ay’da çeşitli minerallerin incelenmesi ve örnekler toplanması amacıyla gönderilen bu araç, Ay’daki ilk biyolojik deneyini yapmak için pamuk ve patates tohumu, maya ve meyve sineği yumurtasını yanında götürmüştü. Geçtiğimiz günlerde de pamuk tohumunun filizlendiği görüntü Twitter üzerinden paylaşıldı.

Şekil 1.2 Ay’da ilk filizlenen tohum
Çin’in yapmış olduğu bu biyolojik deneyin asıl amacının uzay madenciliği olduğu düşünülmektedir. Madencilik faaliyeti yapılması planlanan Ay yüzeyinde bu faaliyet için kurulması planlanan koloninin besin ihtiyacını giderilmesine yönelik yapılmış bir deneydir.
Şekil 1.3 Çin’in Ay görevi
İnsanlığın Ay’da ki madencilik amacına açıklık getirecek olursak;
Ay, Dünya’da bulunmayan çok özel bir maddeyi yüzeyinde barındırmaktadır. Nükleer reaksiyonda kullanıldığında uranyuma göre daha fazla verimli ve daha az atık bırakan bu maddde helyum 3’dür. Aslında helyum 3 atomu güneş gibi çok yüksek ısılı ve radyoaktif yıldızlarda oluşuyor. Solar rüzgarlarıyla taşınan bu madde çarptığı gökcisimlerinde birikmektedir. Dünya gibi manyetik alanı sahip gökcisimlerinde bu rüzgarlar atmosfere girmeden itilir ve bu gökcisimleri en az şekilde etkilenir. Ay’da ise böyle bir mekanizma olmadığı için tüm solar rüzgarlar Ay’ın yüzeyine çarpar ve bu sayede helyum 3 maddesi Ay’ın yüzeyinde birikir.
Yapılan hesaplamalara göre 40 ton helyum 3 atomu, ABD’nin bir yıllık enerji ihtiyacını karşılamaktadır.
Günümüzde yapılan çalışmalar ve gelecekteki uzay madenciliğine yapılan yatırımlar, bilimsel gelişmenin yanısıra bu alanın ekonomik olarak güçlü bir sektöre dönüşeceğini bize göstermektedir. İnsanlık olarak henüz araştırma aşamasında olduğumuz bu alanda, ülkemiz olarak dahil olmak, hem geleceğimize yön vermek için bilimsel gelişme olanağı sunmakla birlikte, geleceğin büyük bir sektörü halini alacak olan bir alanda ekonomik olarak güçlü bir devlet olmamızı sağlayacaktır.
Yusuf Mert SARIMAN

Kaynakça https://www.youtube.com/watch?v=56vxGr_TOiE
http://www.hurriyet.com.tr/teknoloji/gelecegin-enerjisi-ay-da-sakli-9686000
https://tr.wikipedia.org/wiki/Helyum-3